Περιεχόμενα 2ου Τεύχους

Ο Μάικλ Μούρκοκ και η φύση του Αιωνίου Πρoμάχου

του Δημήτρη Σιάββα

Μάικλ Μούρκοκ, ένας γίγαντας στο χώρο του φανταστικού. Ένας συγγραφέας που το μελάνι του δεν στερεύει. Γεννήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου του 1939 στο Mitcham κοντά στο Λονδίνο. Εκτός από την λογοτεχνία καταπιάστηκε και με τη μουσική. Εργάστηκε ως επαγγελματίας μουσικός σε διάφορα συγκροτήματα και συνδέθηκε στενά με ιστορικές rock μπάντες όπως οι Hawkwind και οι Blue Oyster Cult. Τα έργα του ως συγγραφέας πολλά, αφού από την εποχή που ήταν μαθητής έγραφε διηγήματα φανταστικής λογοτεχνίας και αρθρογραφούσε σε περιοδικά1. Η κληρονομιά που άφησε στην φανταστική λογοτεχνία είναι τεράστια και σημαντική. Στην χώρα μας έγινε ευρεία γνωστός με τις ιστορίες του Έλρικ του Μελνιμπονέ 2.
Ο συγγραφέας είναι γεμάτος με ιδέες και θεωρίες ανατρεπτικές, που μέσα από τους φανταστικούς του κόσμους παρουσιάζει σε μας προς εξέταση και επεξεργασία. Μας δίνει δηλαδή την ευκαιρία να δούμε και από την δική του οπτική γωνία τον κόσμο. Γιατί ο κόσμος του Μούρκοκ δεν διαφέρει και πολύ από τον δικό μας. Τα ίδια ιδανικά, οι ίδιες αδυναμίες. Τα ίδια συναισθήματα, οι ίδιες αυταπάτες. Ο ίδιος κόσμος, μα τόσο διαφορετικά χρωματισμένος.

Ο Μούρκοκ γράφει εκπληκτικά κείμενα, τα οποία προικίζει με το χάρισμα που διαθέτει στην περιγραφή. Οι κόσμοι του είναι άλλοτε πανέμορφοι και ιδανικοί, άλλοτε παράλογοι ή αλλόκοτοι, πολλές φορές απελπιστικά σκοτεινοί, σχεδόν εφιαλτικοί. Όσα γράφει, καταφέρνει να τα κάνει να μοιάζουν πότε προφητικά και πότε απλώς φανταστικά, χωρίς μηνύματα και κρυμμένες έννοιες. Με μια εξαιρετική λογοτεχνική αρχιτεκτονική χτίζει ένα δικό του σύμπαν. Πότε γοτθικό, πότε μπαρόκ, άλλοτε μεσαιωνικό, άλλοτε μεταϊστορικά φανταστικό με παράλληλες διαστάσεις και κάποιες φορές ονειρικό, ενώ θα μπορούσαν να δοθούν πολλοί ακόμη χαρακτηρισμοί.

Οι ήρωες και οι χαρακτήρες, που δραστηριοποιούνται μέσα στις ιστορίες του Μούρκοκ, δεν διαφέρουν σε πολυπλοκότητα και ιδιαιτερότητα από τον κόσμο στον οποίο ζουν. Συχνά είναι αινιγματικοί, σχεδόν ποτέ δεν τηρούν μια ξεκάθαρη στάση, παίρνουν αμφιλεγόμενες αποφάσεις και συνήθως ακολουθούν ένα πεπρωμένο καταστροφής. Χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιου ήρωα αποτελεί ο Έλρικ, ο κολασμένος αυτοκράτορας.

Ο Έλρικ του Μελνιμπονέ αποτελεί ένα λαμπρό παράδειγμα και μια ιδιαίτερη περίπτωση στον λογοτεχνικό κόσμο του φανταστικού. Με σημείο αναφοράς αυτόν και τη δράση του, κατέστη δυνατή η ανατροπή των δεδομένων της Ηρωικής Φαντασίας. Ο Μούρκοκ, χάρη στην ευρεία αναγνώριση που απέκτησε ο ήρωάς του, έγινε ευρύτερα αποδεκτός και τα βιβλία του μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες και πούλησαν εκατομμύρια αντίτυπα. Φαίνεται πάντως ότι ο ίδιος ο συγγραφέας δεν είχε καταλάβει από την αρχή την αξία του χαρακτήρα που δημιούργησε. Φημολογείται μάλιστα ότι δεν είχε κρατήσει ούτε ένα αντίτυπο από τις ιστορίες του Έλρικ, μέχρι που του ζητήθηκε να εκδώσει ένα του μυθιστόρημα.

Ο Έλρικ είναι ένας αντιήρωας. Ένας αυτοκράτορας μιας φυλής αρχαίας και κάποτε σοφής, μα μετέπειτα διεστραμμένης και ετοιμοθάνατης, στον οποίο η μοίρα είχε επιφυλάξει το πεπρωμένο μιας ζωής έντονης, θρυλικής και καταραμένης. Η ιστορία του έχει τραγικό τέλος. Ο Έλρικ απομένει μόνος του σε έναν τελείως άδειο κόσμο για να πεθάνει τραγικά, έχοντας χάσει τα πάντα και καταστρέφοντας το οτιδήποτε.

Ωστόσο, η επιτυχία του πολυσύμπαντος που δημιούργησε ο Μούρκοκ δεν οφείλεται μονάχα στον Έλρικ. Πέρα από τις ιστορίες του Έλρικ, ο Άγγλος συγγραφέας έχει γράψει πολλά άλλα έργα, τα οποία συνδέονται με τον Έλρικ και ο Έλρικ μαζί τους. Η φαντασία και η έμπνευση του Μούρκοκ είναι μεγαλειώδης. Θα αναφέρω τις δυο τριλογίες του Κόρουμ του Πρίγκιπα του Άλικου Χιτώνα και την τετραλογία του Χόκμουν. Τέλος την τριλογία του Ερεκόζι, αυτού που γνώριζε όλες τις προηγούμενες ενσαρκώσεις του και εκείνες, που θα ακολουθούσαν.

Το πλέγμα, που συνδέει όλες τις παραπάνω ιστορίες του Μούρκοκ, έχει υφανθεί πάνω στην Ιδέα του Αιώνιου Πρόμαχου. Σύμφωνα με αυτήν, ο Αιώνιος Πρόμαχος είναι ένας μαχητής, που με τους αγώνες και τις θυσίες του βοηθάει τις συμπαντικές δυνάμεις, να αποκαταστήσουν την ισορροπία στο Σύμπαν. Ζει, πεθαίνει και μετενσαρκώνεται αιώνια, μα είναι πάντοτε η ίδια οντότητα. Με διαφορετική προσωπικότητα, με τις ίδιες αμφιβολίες και πάντα με μια μαχητική έξαψη. Ζει χιλιάδες φορές, σε χιλιάδες εποχές και διαστάσεις, με διαφορετικά πρόσωπα και ονόματα. Πάντοτε όμως αγωνίζεται μέχρι το τέλος. Στέκεται και μάχεται. Είτε ο ήρωας που μετενσαρκώνει είναι καλός, είτε κακός. Ο ρόλος του δεν αλλάζει ποτέ. Αποτελεί ένα πιόνι, που παρασέρνει ο άνεμος του πεπρωμένου. Κι αυτό δε το ξέρει από την αρχή, αλλά το μαθαίνει στην πορεία της κάθε του ζωής. Πάντα όμως είναι ένας σπουδαίος πολεμιστής, αντιμετωπίζει πανίσχυρους εχθρούς και για χάρη των ισορροπιών της Κοσμικής Πλάστιγγας τους νικά. Άλλη επιλογή δεν έχει. Είναι ένας υπέρμαχος, που θα μάχεται αιώνια, είτε το θέλει, είτε όχι. Γιατί αν αρνηθεί, θα τον περιμένει μια φριχτή τιμωρία. Μια τιμωρία χειρότερη κι από το προαιώνιο και ατελείωτο βασανιστήριο της ζωής του.

Ο Αιώνιος Πρόμαχος του Μούρκοκ δεν μπορεί να χαρεί μια ειρηνική ανάπαυλα ποτέ. Είναι αιώνια καταδικασμένος να μάχεται, να πεθαίνει, να ζει, να μεγαλώνει, να δημιουργεί και να καταστρέφει όσα αγαπάει και όσα μισεί.

Σιάββας Δημήτρης
Ε. μέλος Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ

Υποσημειώσεις


1) Κάποια από αυτά ήταν τα Tarzan’s Adventures, Science Fantasy, SF Adventures και New Worlds.
2) Τα έργα του Μούρκοκ που αναφέρονται στον Έλρικ του Μελνιμπονέ και έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, είναι τα εξής.
Α) Ο Έλρικ του Μελνιμπονέ, εκδ. Αίολος
Β) Το κάστρο του μαργαριταριού, --//--
Γ) Ταξιδιώτης στις Θάλασσες της Μοίρας, --//--
Δ) Η κατάρα του Μαύρου σπαθιού, --//--
Ε) Καταιγίδα, --//--
Και Η Εκδίκηση του Ρόδου, --//--
Η κόρη της Ονειροκλέφτρας, --//--
Η μετάφραση του Θωμά Μαστακούρη είναι άριστη.